Khu di tích Tháp Bà Ponagar tại tỉnh Nha Trang chính thức được xếp hạng Di tích Quốc gia Đặc biệt.
Tháp Bà Ponagar Nha Trang được coi là danh thắng bậc nhất của Nha Trang – Khánh Hoà, một quần thể đền thờ tiêu biểu của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc Chăm Pa.
Theo Quyết định số 152 (17-1-2025) của Phó Thủ tướng Lê Thành Long. Thông tin được ông Lê Văn Hoa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Khánh Hòa, cho biết ngày 19/1. Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng đối với di sản văn hóa Chăm Pa.
Cùng với Tháp Bà Ponagar, đợt xếp hạng lần thứ 17 năm 2025 còn vinh danh 4 di tích khác trên cả nước, bao gồm: Chùa Bối Khê (Hà Nội), Đền Xám (Nam Định), Cụm di tích liên quan đến nhà Mạc ở Dương Kinh (Hải Phòng) và Cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 (Hải Phòng).
Tọa lạc tại phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang, Tháp Bà Ponagar đã được xếp hạng Di tích Quốc gia từ năm 1979. Khu di tích được người Chăm xây dựng từ thế kỷ VIII đến thế kỷ XIII trên đồi Cù Lao, thờ Nữ thần Ponagar, được coi là Mẹ Xứ sở của người Chăm. Quần thể kiến trúc ban đầu bao gồm tháp cổng, Mandapa (nhà khách) và khu đền tháp. Đến nay, di tích còn lưu giữ 5 công trình kiến trúc thuộc Mandapa và khu đền tháp.
Mandapa nổi bật với bốn hàng cột lớn hình bát giác được xây bằng gạch nung. Khu đền tháp gồm bốn tháp chính: Tháp Đông Bắc (Tháp Chính) cao 23m thờ Nữ thần Ponagar; Tháp Nam cao 18m, theo truyền thuyết Việt là thờ chồng của Thiên Y A Na Thánh Mẫu (Tháp Ông); Tháp Đông Nam cao 7,1m, theo truyền thuyết Việt là thờ cha mẹ nuôi của Thiên Y A Na Thánh Mẫu (Tháp Ông Bà Tiều); và Tháp Tây Bắc cao 9m, thờ thần Ganesha, theo truyền thuyết Việt là thờ con của Thiên Y A Na Thánh Mẫu (Tháp Cô, Cậu).
Tháp Bà Ponagar không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo mà còn là minh chứng cho kỹ thuật xây dựng và chế tác gạch nung đặc biệt của người Chăm cổ. Những bí ẩn về kỹ thuật xây dựng này đến nay vẫn chưa được giải đáp hoàn toàn. Khu di tích còn lưu giữ nhiều bia ký cổ, ghi chép về lịch sử và văn hóa của vùng đất.
Theo ông Lê Văn Hoa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Khánh Hòa: “Việc Tháp Bà Ponagar được xếp hạng Di tích Quốc gia Đặc biệt là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, góp phần nâng cao vị thế của di tích trong hệ thống di sản văn hóa Việt Nam. Việc xếp hạng này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích, đồng thời thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu về văn hóa Chăm Pa”.
Với danh hiệu mới, Tháp Bà Ponagar hứa hẹn sẽ thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu về văn hóa Chăm Pa, góp phần phát triển du lịch của tỉnh Khánh Hòa.
